‘ผู้หญิงลึกลับ’ ในวัฒนธรรมการดื่มน้ำอ้อยของเวียดนาม

          ช่วงหยุดยาวได้มีโอกาสนอนแช่ดูหนังจากแอปยอดฮิต เป็นหนังจากอาเซียนประเทศบ้านใกล้เรือนเคียงของเราอย่างเวียดนามที่ดูเหมือนว่าอุตสาหกรรมหนังของเขาจะพัฒนาและส่งหนังข้ามแผ่นดินมาให้เราได้ดูกันหลายต่อหลายเรื่อง เปิดลิสต์ดูแล้วเห็นหนังสยองขวัญอยู่หลายเรื่องซึ่งเรื่องที่ Viet talk จะพูดถึงก็เป็นหนังใน category เดียวกันนี้เอง

          หนังเรื่องนี้มีชื่อภาษาเวียดนามว่า Chuyện ma gần nhà อ่านว่า เจวี่ยน มา เกิ่น หญ่า แปลเป็นไทยก็คือ เรื่องผีใกล้บ้าน เห็นแบบนี้แล้วก็ไม่ต้องสืบเลยว่าเป็นเรื่องผีแน่ ๆ ผีแท้ผีว่าทั้งลอกหน้า คอขาดก็มี อย่างแรกที่ได้รู้จากหนังเรื่องนี้ก็คือว่า “ผี” ก็มีตัวตนอยู่ในระบบความเชื่อของชาวเวียดนามอยู่เหมือนกัน ส่วนข้อที่ทำให้ Viet talk สนใจหนังเรื่องนี้เป็นพิเศษก็เพราะคำโปรยที่หนังบอกว่า ได้รับแรงบันดาลใจมาจากเรื่องราวสยองขวัญหรือตำนานที่แพร่หลายในสังคมเวียดนาม ในเรื่องนี้มี 3 ตอนแต่ตอนที่ Viet talk สนใจเป็นพิเศษคือตอนแรกชื่อตอนว่า Cô gái trên xe nước mía อ่านว่า โก ก๊าย เจน แซ เนื้อก เมี้ย แปลได้ว่า หญิงสาวบนรถน้ำอ้อย

          ตอนหญิงสาวบนรถน้ำอ้อยนี้หยิบเอาภาพของหญิงสาวผมลอนประบ่าผู้มีรอยยิ้มลึกลับถือแก้วน้ำอ้อยที่ปรากฏอยู่ข้างรถขายน้ำอ้อยแทบทุกคันในยุค 80-90 มาผูกโยงเป็นเรื่อง หนังเล่าถึงดาราสาวสวยผู้โด่งดัง ดังขนาดที่คนต่างพากันวาดภาพของเธอไว้ข้างรถขายน้ำอ้อยเพื่อกระตุ้นการขาย อยู่มาวันหนึ่งดาราสาวก็หายตัวไปอย่างไร้ร่องรอย ส่วนเรื่องราวจะเป็นอย่างไรขอไม่เล่าต่อจะดีกว่าเกรงว่าจะเป็นการสปอยล์เนื้อหา ขอกลับมาโฟกัสที่รูปภาพของผู้หญิงข้างรถน้ำอ้อยที่หนังหยิบเอามาเล่า

          น้ำอ้อย ถือเป็นเครื่องดื่มที่ช่วยดับกระหายของชาวเวียดนามและใกล้ชิดกับวัฒนธรรมเวียดนามมากไม่แพ้เบียร์และกาแฟเลย น้ำอ้อยคั้นสด ๆ มีรสชาติหวานยิ่งผสมกับน้ำส้มจี๊ดที่มีรสชาติเปรี้ยว ๆ ลงไปนิดหน่อยแล้วยิ่งทำให้รสชาติของน้ำอ้อยคั้นสดถูกอกถูกใจผู้คนมากขึ้นไปอีก นอกจากนี้ราคาของน้ำอ้อยก็ไม่แพงมากทำให้มีร้านน้ำอ้อยขายอยู่ทั่วไปในเวียดนาม

          นอกจากรสชาติอร่อย ๆ แล้ว รถขายน้ำอ้อยก็มีความน่าสนใจไม่แพ้กัน อย่างที่เกริ่นมาตอนต้นว่าสัญลักษณ์คู่รถขายน้ำอ้อยช่วงยุค 80-90 คือรูปผู้หญิงสาวถือแก้วน้ำอ้อยที่ถูกวาดไว้ข้างรถ ภาพที่คุ้นเคยสำหรับชาวเวียดนาม จริง ๆ แล้วไม่มีตำนานไหนที่ให้ข้อมูลชัดเจนถึงที่มาที่ไปของหญิงสาวลึกลับคนนี้ ทราบเพียงแค่ภาษาเวียดนามเรียกว่า โก เมี้ย หรือนางสาวอ้อย มีเรื่องเล่าต่อ ๆ กันมาว่าคนเวียดนามเชื่อว่าหากรถขายน้ำอ้อยคันไหนไม่มีรูปของ โก เมี้ย น้ำอ้อยจะมีรสชาติไม่อร่อย แต่ Viet talk ก็ต้องขอเล่าตัวก่อนว่าตอนไปเวียดนามเมื่อ 8-9 ปีก่อนซึ่งนับเป็นครั้งแรกของการดื่มน้ำอ้อยคั้นสด ๆ ในตอนนั้นข้างทางของถนนในฮานอยมีร้านเล็ก ๆ ร้านนั้นมีอ้อยอยู่จำนวนหนึ่งและมีเครื่องสำหรับคั้น พร้อมกับโต๊ะเก้าอี้พลาสติกเล็กๆ สไตล์เวียดนามตั้งไว้สำหรับลูกค้าที่ต้องการนั่งดื่มที่ร้านเพื่อพูดคุยกัน และโต๊ะหนึ่งในร้านก็เป็นของ Viet talk กับเพื่อนๆ สหายน้ำอ้อยคั้นสด พวกเรารอไม่นานนักน้ำอ้อยก็มาเสิร์ฟถึงโต๊ะ รสชาติของน้ำอ้อยวันนั้นยังถูกผนึกไว้ในความทรงจำถึงรสหวานอมเปรี้ยวและมีเม็ดคล้ายเม็ดส้มลอยอยู่ในน้ำอ้อยด้วย ความทรงจำในวันนั้นแม้จะนานสักหน่อย แต่ Viet talk ก็มั่นใจว่ารถขายน้ำอ้อยในร้านนั้นไม่มีรูปของ โก เมี้ย บนรถเพราะแบบนี้ภาพของ โก เมี้ย บนรถขายน้ำอ้อยที่ปรากฏในหนังจึงเป็นครั้งแรกที่ Viet talk ได้รู้และเห็น

          พอมาหาบทความอ่านเพิ่มเติมก็พบว่าแต่เดิม ก่อนที่โก เมี้ยจะมีชื่อเสียงบนรถขายน้ำอ้อย รถเหล่านี้ไม่มีการตกแต่งอะไรมากมายนักออกจะเป็นรถธรรมดา ๆ เพื่อการค้าขายเพียงอย่างเดียว กระทั่งโก เมี้ยปรากฏตัว เธอก็โด่งดังและสนิทคุ้นเคยกับชาวเวียดนามเป็นอย่างดี แต่เวลาคือสิ่งที่พัดพาให้หลายสิ่งหลายอย่างหายไปจากครรลองสายตาแต่ยังใจดีทิ้งสิ่งเหล่านั้นไว้ในความทรงจำของเรา โก เมี้ยก็เช่นกัน นานวันเข้าความนิยมของโก เมี้ยก็ไม่เท่าที่เคยเป็นมาประกอบกับเทคโนโลยีต่าง ๆ ที่พัฒนาไป ค่านิยม ความชอบของผู้คนก็เปลี่ยนไปตามเวลาทำให้รถขายน้ำอ้อยเกิดการปรับเปลี่ยนรูปแบบของการโฆษณาข้างรถจากหญิงสาวลึกลับเป็นรูปแบบอื่น ๆ เช่น เป็นรูปหญิงสาวที่ใช้วิธีการพิมพ์แทนการวาด หรืออาจเป็นภาพแก้วน้ำอ้อย รวมไปถึงการเขียนเมนูเครื่องดื่มของร้านไว้ด้วยก็มี

          เห็นได้ว่ารถขายน้ำอ้อยมีการออกแบบตกแต่งหลากหลาย และ Viet talk ก็เชื่อว่าหลายร้านขายน้ำอ้อยสด สะอาด และอร่อยไม่ว่าข้างรถจะเป็นรูปอะไร แต่ก็ต้องยอมรับว่าภาพของหญิงสาวลึกลับนั้นเป็น “จุดขายสุดคลาสสิก” ของวัฒนธรรมการดื่มน้ำอ้อยของชาวเวียดนาม อาจเพราะเป็นจุดเริ่มต้นของการตกแต่งรถขายน้ำอ้อยให้น่าสนใจ ดึงดูดคนซื้อได้ทำให้ผลประกอบการดี ภาพนี้จึงเป็นภาพที่ชาวเวียดนามจดจำได้มาตลอด Viet talk ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าภาพหญิงสาวลึกลับหรือโก เมี้ยบนรถขายน้ำอ้อยมีความน่าสนใจ เพราะแม้แต่ Viet talk เองก็ยังต้องมาค้นหาประวัติของเธอต่อจนเขียนมาเป็นบทความนี้ให้เพื่อน ๆ ได้อ่านกันตอนนี้