ตลาดเวียดนาม
“ตลาด” แหล่งวัฒนธรรมสำคัญของชนชาติ มารู้จักตลาดของเวียดนามผ่านบทความของเวียดทอล์คกัน
วันเต๊ด เงวียน ด๊าน (Tết Nguyên đán) เรียกสั้น ๆ ว่า วันเต๊ด (Tết) หรือจะให้คุ้นหูหน่อยก็เรียกว่า ตรุษเวียดนาม คำว่า “เงวียน ด๊าน” (Nguyên đán) มีความหมายว่า “ปีใหม่” ตามจันทรคติของชาวเวียดนาม ถือเป็นเทศกาลที่สำคัญมาก ชาวเวียดนามที่อยู่ไกลบ้านจะเดินทางกลับมาเยี่ยมบ้านเกิดของตน เรียกว่าเป็นเทศกาลรวมญาติครั้งใหญ่ของชาวเวียดนามเลยก็ว่าได้
บรรยากาศช่วงเต๊ดที่เวียดนามจะเต็มไปด้วยสีสัน มีชีวิตชีวา ก่อนร้านต่าง ๆ จะปิดร้านเพื่อ “กินเต๊ด” (ชาวเวียดนามเรียกการฉลองว่า “กิน”) ร้านค้าก็จะขายของเกี่ยวกับเทศกาลเต๊ดเต็มสองฝั่งถนน ผู้คนก็ออกมาจับจ่ายใช้สอย หาซื้อของต่าง ๆ เพื่อเตรียมตัวต้อนรับอรุณแรกของปีที่จะมาถึง
บ้านทุกบ้านจะทำความสะอาดและประดับประดาด้วยดอกไม้ ทางภาคเหนือนิยมประดับบ้านด้วยดอกด่าวหรือดอกท้อสีชมพูสวยงาม (Hoa đào) ส่วนทางภาคกลางและภาคใต้ของเวียดนามนิยมประดับด้วยดอกมายที่ออกดอกสีเหลืองสด (Hoa mai) ชาวเวียดนามจะออกมาซื้อหาดอกไม้เหล่านี้ไปประดับที่บ้านก่อนวันเต๊ด
นอกจากนี้ยังมีต้นส้มผลเล็ก ๆ (ส้มจี๊ด) ที่ขายกันทั่วไปตามท้องตลาดก็เป็นสิ่งที่ทุกบ้านนิยมนำมาประดับในเทศกาลเต๊ด ชาวเวียดนามเชื่อว่าต้นส้มจะนำความโชคดี โชคลาภ และความสุขมาให้ครอบครัว รวมถึงอาหารที่ขาดไม่ได้ในเทศกาลเต๊ดอย่าง แบ๋งจึง (bánh chưng) หรือข้าวต้มมัดเวียดนาม ลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมจตุรัส ทำจากข้าวเหนียวมีไส้ถั่วเขียวและหมู ห่อด้วยใบซอง (lá dong) จากนั้นมัดให้แน่นแล้วนำไปต้มด้วยไฟอ่อน ๆ จนสุก อดีตแต่ละบ้านจะทำแบ๋งจึงกันเอง แต่ต่อมาบางบ้านก็หาซื้อแทนเพราะไม่มีเวลาและกำลังคน
เทศกาลเต๊ดมิใช่เพียงแค่เทศกาลที่สนุกสนาน รื่นเริงของชาวเวียดนามเท่านั้น แต่ยังเป็นเทศกาลที่เชื่อมโยงสายสัมพันธ์ระหว่างบรรพบุรุษและลูกหลานในครอบครัว เห็นได้จากการเดินทางกลับบ้านเกิดของลูกหลานที่ทำงานไกลบ้านในช่วงเทศกาลเต๊ด นับเป็นเหตุการณ์หนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าชาวเวียดนามให้ความสำคัญกับครอบครัว การกลับมารวมตัวกันของคนหลายรุ่นในครอบครัว นอกจากจะได้พบปะพูดคุย รับประทานอาหารด้วยกันแล้วยังสร้างความอุ่นใจ ความสนิทแนบแน่นและความแข็งแรงของสายสัมพันธ์ด้วย ผู้ใหญ่ได้แสดงความรักและเอื้อเอ็นดูต่อลูกหลานผ่านพิธีหมึ่ง ต๋วย (mừng tuổi) ที่ผู้ใหญ่จะคัดเลือกธนบัตรใบใหม่ใส่ซองสีแดงมอบให้แก่ลูกหลาน ส่วนเด็กก็จะแสดงความรักและความกตัญญูต่อผู้ใหญ่ด้วยการ จุ๊ก เต๊ด (chúc Tết) หรือสวัสดีปีใหม่
เทศกาลเต๊ดไม่ได้เชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างคนเป็นกับคนเป็นเท่านั้น แต่เทศกาลเต๊ดยังทาหน้าที่เชื่อมโยงอดีตกับปัจจุบัน เชื่อมโยงบรรพบุรุษกับลูกหลานอีกด้วย ในวันเต๊ดครอบครัวชาวเวียดนามจะมีพิธีไหว้บรรพบุรุษของตน มีการเชิญบรรพบุรุษมากินอาหารที่จัดเตรียมไว้ให้ นับเป็นการแสดงความระลึกถึง บรรพบุรุษของลูกหลาน เป็นการสอนให้ลูกหลานไม่ลืมรากเหง้า รู้คุณผู้ให้กำเนิด รับรู้ว่าตนมีเทือกเถาเหล่ากอ นอกจากนี้เทศกาลเต๊ดจะมี 3 วันสำคัญที่ชาวเวียดนามจะไปสวัสดีปีใหม่บุคคลสำคัญนั่นคือ วันที่ 1 เป็นวันที่ชาวเวียดนามจะไปสวัสดีปีใหม่พ่อ เรียกว่า เต๊ด จา (คาว่า จา แปลว่า พ่อ) วันที่ 2 เป็นวันที่ชาวเวียดนามจะไปสวัสดีปีใหม่แม่ เรียกว่า เต๊ด แหมะ (คาว่า แหมะ แปลว่า แม่) และวันที่ 3 เป็นวันที่ชาวเวียดนามจะไปสวัสดีปีใหม่ครู เรียกว่า เต๊ด เถ่ย (คาว่า เถ่ย แปลว่า ครู) ธรรมเนียมปฏิบัตินี้ก็ช่วยส่งเสริมให้เห็นว่าชาวเวียดนามให้ความสำคัญกับผู้ให้กำเนิดและผู้มีพระคุณ แสดงออกถึงความระลึกถึงอย่างนอบน้อม และแสดงกตัญญูกตเวทีจึงกำหนดให้มี 3 วันนี้ขึ้นโดยเฉพาะ
ประเพณีนิยมอีกอย่างของชาวเวียดนามคือการทำความสะอาดสุสาน ลูกหลานจะพากันไปทำความสะอาดสุสานของบรรพบุรุษให้สะอาดเรียบร้อยเป็นการแสดงถึงความเคารพและแสดงความกตัญญูต่อ บรรพบุรุษของตน การติดต่อกับบรรพบุรุษผ่านการบูชาในวันเต๊ดจะทำให้ลูกหลานรู้สึกว่าบรรพบุรุษอยู่ใกล้ชิดกับพวกเขาเสมอ คอยปกป้อง พิทักษ์ คุ้มครองให้ปลอดภัย ตลอดจนเป็นเหมือนศูนย์รวมจิตใจของลูกหลาน
วันเต๊ดหรือวันตรุษเวียดนามถือเป็นเทศกาลที่สำคัญมากของชาวเวียดนาม เป็นประเพณีดั้งเดิมที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบันพร้อม ๆ กับการเก็บรักษาคุณค่าทางวัฒนธรรมเวียดนามที่อยู่ในประเพณีนี้เอาไว้อย่างดี เทศกาลเต๊ด ทำหน้าที่เป็นจุดเชื่อมสายสัมพันธ์ที่มองไม่เห็นระหว่างคนในครอบครัวจากรุ่นสู่รุ่นให้แน่นแฟ้นอยู่เสมอ ยิ่งไปกว่านั้นเทศกาลเต๊ดยังเป็นส่วนสำคัญในการเชื่อมต่อบุคคลในอดีตกับปัจจุบันด้วย ทำให้ลูกหลานยังรู้สึกใกล้ชิดกับบรรพบุรุษ รู้สึกอุ่นใจ และรับรู้ถึงรากเหง้าของตนอยู่เสมอ สิ่งเหล่านี้เป็นส่วนส่งเสริมอย่างดีให้สังคมเวียดนามเข้มแข็งโดยเริ่มจากสถาบันหลักที่มีความสำคัญอย่างสถาบันครอบครัว นอกจากนี้เทศกาลเต๊ดยังเป็นโอกาสที่ดีที่ผู้ใหญ่ในครอบครัวจะปลูกฝังคุณธรรมแก่ลูกหลานของตนได้อย่างแยบยลโดยให้เด็กได้เรียนรู้คุณธรรมผ่านเรื่องราวในชีวิตจริง ผ่านพิธีสำคัญต่าง ๆ ที่จัดขึ้นในวันเต๊ด เพื่อให้เด็กเติบโตขึ้นอย่างมีคุณภาพและรู้จักคุณค่าของความเป็นมนุษย์ ท้ายที่สุดเทศกาลเต๊ดยังแสดงให้เห็นจุดเด่นของสังคมเวียดนามอย่างหนึ่งว่า สำหรับชาวเวียดนามแล้วบรรพบุรุษ ยังครองตำแหน่งความศักดิ์สิทธิ์ในชีวิตและจิตวิญญาณของชาวเวียดนามเสมอ
Writer
คนอยากจะเขียน นักอ่านและนักเรียน(รู้) ตลอดชีวิต ผู้หลงใหลอะไรเวียด ๆ (เวียดนาม)
Photographer
